ชวนไปทำความรู้จักวัฒนธรรมการดื่มกาแฟของผู้คนในถิ่นกำเนิดที่ทำให้กาแฟแพร่หลายไปทั่วโลก
ตะวันออกกลางมีความผูกพันกับกาแฟมายาวนาน กาแฟเป็นองค์ประกอบหลักในห้องรับแขก ห้องนั่งเล่น รวมไปถึงคาเฟ่หลายแนวทั่วทั้งภูมิภาค
แม้ว่าจะมีต้นกำเนิดมาจากเขาแอฟริกา แต่เครื่องดื่มที่สกัดจากเมล็ดของต้นกาแฟก็กระจายไปยังภูมิภาคอื่น ของโลกผ่านทางเยเมนเมื่อราว 500 ปีที่แล้ว
ในช่วงแรกคุณสมบัติในการกระตุ้นการตื่นตัวของกาแฟได้รับการยกย่องจากกลุ่ม “ซูฟี” ผู้ซึ่งใช้เวลาทั้งคืนในการรำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้า ไม่นานหลังจากนั้นกาแฟก็กลายเป็นเครื่องดื่มยอดนิยมที่แพร่หลายไปยังพื้นที่อื่นของโลก เมื่อจักรวรรดิออตโตมันนำเข้าสู่ยุโรป หลังจากบุกฮังการีสำเร็จในปี ค.ศ. 1526
ร้านกาแฟแห่งแรกของโลกตามที่มีเอกสารบันทึกไว้นั้นตั้งอยู่ในกรุงอิสตันบูล เมืองหลวงของจักรวรรดิออตโตมันในปี ค.ศ.1554 และคำว่า Coffee ของชาวยุโรปก็มีต้นกำเนิดมาจากคำว่า Kahve ในภาษาตุรกี ซึ่งยืมมาจากภาษาอาหรับคำว่า Qahwah อีกที
กาแฟจึงกลายเป็นเครื่องดื่มที่ผูกพันกับโลกมุสลิมและภูมิภาคตะวันออกกลางมายาวนาน และนี่เป็นเหตุผลที่ดีเราจะลองมาทำความรู้จักวัฒนธรรมการดื่มกาแฟ ของผู้คนในภูมิภาคที่เป็นดั่งต้นทางของวัฒนธรรมการดื่มกาแฟแห่งนี้
แก้วที่ 1 : Turkish coffee
Turkish coffee หรือกาแฟตุรกีนั้นฝังแน่นอยู่ในวัฒนธรรมของประเทศ ถึงขนาดองค์การยูเนสโกขึ้นทะเบียนให้ “วัฒนธรรมและประเพณีกาแฟตุรกี” เป็นหนึ่งในมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้
กาแฟที่มีกลิ่นหอมและเข้มข้นถูกจัดเตรียมในกาต้มพิเศษที่เรียกว่า Cezve ซึ่งทำมาจากทองแดงหรือทองเหลืองและมีด้ามยาว
เติมกาแฟอย่างน้อยหนึ่งช้อนชาต่อน้ำหนึ่งถ้วยลงใน Cezve จากนั้นคนน้ำและกาแฟเล็กน้อย ก่อนจะนำไปต้มบนไฟร้อนปานกลาง ขณะที่กำลังต้ม ฟองกาแฟจะก่อตัวอยู่ด้านบน ใช้ช้อนตักฟองกาแฟใส่ในแต่ละแก้ว แล้วค่อยเทกาแฟตามลงไปอีกครั้งเมื่อกาแฟเดือด
นอกจากนี้บางคนยังใช้วิธีต้มกาแฟตุรกีในทรายร้อน ซึ่งวิธีนี้จะยิ่งเพิ่มกลิ่นหอมและความเข้มข้น เนื่องจากใช้เวลาในการต้มนานขึ้น
กาแฟตุรกียังเป็นส่วนหนึ่งของหลากหลายประเพณีในประเทศ ตัวอย่างเช่น ประเพณีการแต่งงานแบบดั้งเดิม ที่เจ้าสาวจะเสิร์ฟกาแฟเพื่อทดสอบอารมณ์นิสัยของเจ้าบ่าวก่อนจะถึงวันแต่งงาน โดยเจ้าสาวจะใช้เกลือแทนน้ำตาล หากเจ้าบ่าวดื่มได้โดยไม่แสดงความไม่พอใจออกมาอย่างเห็นได้ชัด ก็จะถือว่าเขาเป็นคนอารมณ์ดี และเป็นผู้ชายที่เหมาะจะแต่งงานด้วย
แก้วที่ 2 : Levantine coffee
Levant หรือที่รู้จักกันในชื่อแผ่นดินชาม เป็นดินแดนฝั่งตะวันออกของเมดิเตอร์เรเนียนที่ประกอบไปด้วย ประเทศจอร์แดน เลบานอน ปาเลสไตน์ และซีเรีย ได้นำกาแฟตุรกีแบบดั้งเดิมมาผสมกับวัฒนธรรมของตัวเอง แม้ว่าการเตรียมกาแฟจะมีลักษณะเดียวกันแทบทุกประการ แต่ในซีเรีย จอร์แดน ปาเลสไตน์ และเลบานอน กาแฟเข้มข้นมักจะเสิร์ฟพร้อมเครื่องเทศอย่างลูกกระวานและไม่หวาน
นอกจากนี้ Levantine coffee จะเสิร์ฟโดยไม่มีฟองกาแฟเหมือนอย่างในตุรกี แต่ทั้งในตุรกีและทั่วทั้ง Levant กาแฟจะเสิร์ฟพร้อมกับน้ำเย็นหนึ่งแก้วเพื่อล้างปาก
แก้วที่ 3 : Arabic coffee
กาแฟอารบิกหรือที่เรียกกันว่า Qahwa เป็นที่นิยมมากในซาอุดีอาระเบีย เยเมน อิรัก และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ Qahwa สามารถปรุงรสด้วยส่วนผสมของกระวาน หญ้าฝรั่น กานพลู และแม้แต่อบเชยในบางครั้ง
กาแฟอาราบิคจะมีสีน้ำตาลอมเขียว แตกต่างจากกาแฟสีเข้มที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศตุรกี ซึ่งเป็นผลมาจากการใช้เมล็ดกาแฟสีเขียวมาคั่วอ่อนๆ และมักจะดื่มแบบไม่หวาน นั่นทำให้ชาวอาหรับนิยมดื่มกาแฟอารบิกคู่กับอินทผลัมหรือขนมอาหรับรสหวานอย่างบัคลาวา เพื่อลดความขม
กาแฟหอมกรุ่นจะเสิร์ฟด้วยกาขนาดใหญ่รูปทรงหรูหราที่เรียกว่า Dallah หรือ Kanaka และเทลงในแก้วใบเล็กที่ไม่มีด้ามจับ
กาแฟยังเป็นส่วนสำคัญของการต้อนรับและความเอื้ออาทรในสังคมอาหรับ จนได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น มรดกที่จับต้องไม่ได้ขององค์การยูเนสโก
แก้วที่ 4 : Jabana coffee
กาแฟเป็นองค์ประกอบสำคัญในชีวิตประจำวันของชาวซูดาน ซึ่งมีวัฒนธรรมการชงกาแฟร่วมกันกับเอธิโอเปียและเอริเทรีย
Jabana coffee เริ่มต้นด้วยเมล็ดกาแฟดิบสีเขียวที่คั่วด้วยเตาถ่าน จากนั้นนำไปบดให้ละเอียดด้วยครกเหล็กหรือไม้ ต้มน้ำจนเดือดแล้วเติมเมล็ดกาแฟที่บดแล้วลงไปพร้อมกับเครื่องเทศ เช่น ขิง อบเชย และกระวานลงในขวดดินเผาที่เรียกว่า Jabana ซึ่งเป็นชื่อเดียวกับชื่อเรียกของกาแฟชนิดนี้
Jabana coffee เป็นกาแฟที่มีความเข้มข้นสูงเปรียบได้กับกาแฟตุรกี การมีส่วนผสมของขิงลงไปทำให้กาแฟแก้วนี้แตกต่างและช่วยให้ผู้ดื่มตื่นตัวขึ้น
แก้วที่ 5 : Mazagran coffee
กาแฟเย็น กลายเป็นเครื่องดื่มที่ยึดครองความนิยมไปในหลายพื้นที่ทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงฤดูที่อากาศร้อนระอุ แต่รู้หรือไม่ว่า แอลจีเรีย นั้นอ้างว่าพวกเขาคือแหล่งกำเนิดของ “กาแฟเย็น” และกาแฟแก้วนั้นคือ Mazagran กาแฟแอลจีเรียที่มีรสหวานและมาพร้อมกับน้ำแข็ง
แม่ต้นกำเนิดของกาแฟแก้วนี้ยังเป็นที่ถกเถียง แต่ส่วนใหญ่เห็นด้วยว่ากาแฟรูปแบบนี้ถูกคิดค้นขึ้นครั้งแรกในช่วงกลางศตวรรษที่ 19 บางคนเชื่อว่าเกิดขึ้นในปี ค.ศ.1840 เมื่อครั้งกองทหารอาณานิคมของฝรั่งเศสกำลังปิดล้อมป้อมปราการ Mazagran ทางตะวันตกเฉียงเหนือของแอลจีเรีย สันนิษฐานว่ากองทหารของฝรั่งเศสชงกาแฟเย็นรูปแบบนี้ขึ้นเพื่อบรรเทาอากาศที่ร้อนจัดของแอลจีเรีย
วิธีการชงกาแฟ Mazagran ของแอลจีเรียนั้นก็ทำได้ง่ายๆ โดยเทกาแฟดำที่ชงอย่างเข้มข้นลงไปในแก้วที่มีน้ำแข็ง จากนั้นใส่มะนาวคั้นสดและสารให้ความหวาน หากต้องการเพิ่มรสเปรี้ยวเพิ่มขึ้น ก็สามารถตกแต่งแก้วด้วยมะนาวฝานเป็นแว่นได้
แก้วที่ 6 : Nous Nous coffee
เมนูกาแฟยอดนิยมในประเทศโมร็อกโก จนกลายเป็นวัฒนธรรมหนึ่งในโมร็อกโก นั่นคือผู้หญิงมักจะสั่ง Nous Nous ส่วนผู้ชายจะเลือกดื่มกาแฟเอสเปรสโซ่แก้วเล็ก
Nous Nous มีความหมายว่า “ครึ่งครึ่ง” เป็นกาแฟที่ประกอบไปด้วยนมครึ่งหนึ่งและเอสเพรสโซอีกครึ่งหนึ่ง การทำ Nous Nous เริ่มด้วยนมครึ่งถ้วย ซึ่งเราสามารถทำฟองนมด้วยเครื่องชงกาแฟเอสเปรสโซหรือเครื่องตีฟองนม จากนั้นค่อยๆ เทเอสเพรสโซครึ่งถ้วยลงบนฟองนม นิยมเสิร์ฟพร้อมกับวางน้ำตาลไว้สองก้อนด้านข้าง
เรียบเรียงจาก : Around the Middle East in six coffees
